تاریخ سیاسی ختلان در ظفرنامه شرف الدین علی یزدی

آثار تاریخی- ادبی که از قرون گذشته برجای مانده اند، توانسته اند تا اندازه ای شرایط و اوضاع سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی دورۀ خویش را بیان کنند. ظفرنامه شرف الدین علی یزدی نیز نمونه ای از بهترین اثرهای تاریخی به شمار می رود که بین سال های 1419-1424م براساس اسناد رسمی درباری و نقل هم صفان تیمور لنگ نگاشته شده و در آن به وقایع سیاسی، حاکمان و واحد های معموری و جغرافی ختلان که یکی از ولایت های مهم و استراتژیک ماوراءالنهر محسوب می شود، پرداخته شده است. شرف الدین علی یزدی در این اثر دبارۀ جزئیات و نیز راجع به وضعیت عمومی ماوراءالنهر دورۀ تیموریان اخباری مهم ارائه می کند. بدین ترتیب به نظر می آید که ظفرنامه در تحقیق تاریخ سیاسی و جغرافیایی ختلان سدۀ چهاردهم میلادی و همچنین تکمیل پژوهش کتیبۀ سنگ قبر امیرمحمد برلاس در شهر کولاب منبعی مهم به شمار می رود که در آن مراکز مهم و استراتژیک ختلان- مُنْک، سالِ سرای، وخش، آقسرای، دشت کُلَک (دَنْقَره امروزه) و بلجوان ذکر شده اند.